17 de maio 2025

52 Semana de Música do Corpus – Festival Cidade de Lugo

Sábado, 17 de maio de 2025  – Auditorio Fuxan os Ventos, 20:30 h

Venda de ENTRADAS: https://entradaslugo.es

Gallaecia Ensemble Barroco

Eu, Francesca

 
 
 
 
 
 

 

Rosana Orsini, soprano

Inés Salvado, actriz

María José Pámpano, dirección artística

 

Programa:  

Francesca Caccini (1587 – 1640)

Obertura La liberazione di Ruggiero dalli isola di Alcina

Isabella Leonarda (1620 – 1704)

Sonata XII Op.16

Bianca María Meda (c.1665 – c.1700)

Cari Musici

Barbara Strozzi (1619 – 1677)

Che si può fare

Antonia Bembo (1640 – 1720)

Aria di Pasithea, L’Ercole Amante

Élisabeth Jacquet de La Guerre (1665-1729)

Aria affecttuosa

Élisabeth Jacquet de La Guerre (1665-1729)

Obertura Céphale et Procris

Caroline Shaw (1982)

Red, Red Rose

 

Gallaecia Ensemble Barroco

María José Pámpano | violín e dirección músical

Elena Vázquez | violín

Marta López | cravo

David Garrido I óboe barroco

Paulo Gonçalves I frauta de bico e traverso

Carlos García Amigo | cello

Alfonso Morán | contrabaixo

Tin Novio | guitarra barroca e tiorba

 

Rosana Orsini I soprano solista

Inés Salvado I actriz protagonista

 

Maria Lado I texto

Laura Iturralde I deseño lumínico e creación visual

Xurxo Pinheiro, técnico de son

Denise Freire de Amas, técnica de luz

María José Pámpano, dirección artística


Eu, Francesca

No ano que se conmemora o 400º aniversario da creación da Liberazzione di Ruggiero de Francesca Caccini -recoñecida como a primeira ópera composta por unha muller- o grupo de música antiga Gallaecia Ensemble Barroco presenta o espectáculo escénico-musical Eu, Francesca. Baixo a dirección da violinista galega María José Pámpano, o ensemble presenta na 52 Semana de Música do Corpus – Festival de Música Cidade de Lugo 2025 unha adaptación teatralizada do que fora o seu proxecto de presentación titulado Oh, Rosas Vivas!, estrenado na Cidade da Cultura de Galicia en novembro de 2021 e no que brindaban homenaxe a mulleres compositoras da época barroca. Nesta nova versión do espectáculo, a modo de concerto teatralizado, a actriz Inés Salvado da vida a unha das compositoras máis célebres de todos os tempos: a italiana Francesca Caccini (1587 – 1641). Da súa propria man, adentrarémonos nunha apaixaonte viaxe musicada tras as súas propias pegadas e a de outras ilustres compositoras que nos levará dende a Florencia dos Médici até o mesmo corazón de Versalles ante o Rei Sol, Luis XIV. Nacida no seo dunha familia de músicos na Florencia do século XVII, Francesca Caccini acadou o posto mais alto xamais pensado para a sociedade da súa época, converténdose na primeira muller compositora ao servizo na Corte dos Médici. Coma ela, tantas outras compositoras de éxito, recoñecidas no seu momento, foron logo borradas das páxinas da historia. Unha historia que hoxe queremos reescribir para reivindicar o lugar que merecen coma artistas e creadoras, e poñer en valor a súa labor coma figuras pioneiras na profesionalización da muller no eido musical.

 

Gallaecia Ensemble Barroco

Gallaecia Ensemble Barroco é un proxecto musical que procura esvaecer as marxes entre a música antiga e a creación galega mais contemporánea, combinando as músicas do pasado con aquelas mais actuais nun diálogo no que tamén entran en xogo outras disciplinas artísticas, tales coma a pintura, a poesía ou as artes visuais. Coas súas interpretacións, baseadas en criterios historicistas e sobre instrumentos antigos, a formación trata de explorar ao límite as posibilidades tímbricas e sonoras destos instrumentos en particular. Así, dentro do seu repertorio podemos atopar dende músicas proprias dos s. XVII e XVIII ata composicións contemporáneas, mostrándose coma unha formación pioneira en Galicia neste tipo de prácticas sobre instrumentos históricos. Creado baixo a dirección da violinista galega María José Pámpano, o Gallaecia Ensemble Barroco facía a súa presentación en novembro de 2021 na Cidade da Cultura de Galicia co espectáculo Oh, Rosas Vivas! Un proxecto multidisciplinar “único e engaiolante” xunto aos recoñecidos artistas Laura Iturralde, Yoseba Murazabal e María Lado. Con unha clara dirección artística, o ensemble ofrece unha visión totalmente renovada do concepto de concerto clásico con programas nos que se combina tradición musical coa creación artística de vangarda. Así, presentaban o seu segundoproxecto, Calidoscopio, no festival Escenas do Cambio en 2023 no que abordaban a icónica partitura de Terry Riley in C sobre instrumentos históricos, nunha insólita interpretación e posta escénica rompedora para brindarnos un novo universo creativo capaz de romper con estereotipos e clichés, na procura de novas audicencias para estas vellas-novas músicas.

María José Pámpano, dirección artística

Fórmase en violín clásico no Conservatorio Superior de Música de Vigo e a Escola de Altos Estudios Musicais de Galicia, e especiaÍízase en violín barroco e interpretación históricamente informada na Escola Superior da Músíca e Artes do Espectáculo do Porto na clase da prestixiosa violinista Amandine Beyer.

Alén dunha extensa extensa experiencia no eido do violín clásico, continúa a súa formación no ámbito da música antiga participando nas master-class de reconhecidos violinistas como Mira Glodeannu, Enrico Gatti, Pedro Gandía, Ángel Sampedro, Lucy van Dael, Peter Spissky ou Manfredo Kramer, e colaborado con diversas agrupacións como a Orquestra Barroca da Universidade de Salamanca, Orquestra Barroca do Real Conservatório de Bruxelas, Orquestra Barroca do Conservatório de Amsterdam ou Orquestra Barroca do

Conservatório de Malmo, actuando baixo a dirección de mestres como Win ten Haven, Andrea Marcón, Jagues Ogg, Sigiswald Kuijken ou Lucy Van Dael, entre outros moitos outros.

No ámbito profesional, bem como violinista ou como violista, ten participado con numerosas formacións coma a Orquestra Barroca de Venecia, Orquestra Barroca da Casa da Música do Porto, Orquestra Barroca Norte do Sul, a Orquestra Barroca Casa Mateus, o grupo Ars Combinatoria ou o recoñecido emsemble Gli Incogniti, xunto ao que recibía o premio Diapason D’Or pola grabación dos Concerti Grossi de Corelli.

Coma músico do seu tempo, comparte a súa paixón entre a a investigación sobre as músicas do pasado e a exploración en linguaxes contemporáneas. Así, ademáis de liderar proxectos camerísticos coma o Concerto das Donas ou o Gallaecia Ensemble Barroco, forma parte do cuarteto Alicerce, especializado en repertorio clásico e romántico sobre instrumentos de época; e do singular cuarteto de cordas Suelen Estar Quartet, único na escena nacional en abordar a linguaxe da libre improvisación sobre instrumentos clásicos. Asemade, forma parte de agrupacións coma a Orquestra Galega de Liberación ou o Ensemble Liberdade que afondan en novas técnicas compositivas.

Inés Salvado, actriz

Licenciada en comunicación audiovisual na USC, especialidade en guión e dirección. Graduada na escola de Artes e Oficios Mestre Mateo en Fotografía Artística e posteriormente en interpretación na Escola de Teatro e Danza Espazo Aberto. Dende o 2006 vén estando vencellada coas artes escénicas ata actualidade que traballa na compañía profesional A FEROZ, coa que participa como actriz nos espectáculos Afterparty, Santa Inés e Do pracer e Da morte, Frío, Alicia paraminchiñas, e Bulevar Papagaio. Traballou como actriz no Centro Dramático Galego(CDG) na peza O Charco de Ulises.

É integrante do grupo musical DE VACAS, galardoado nos Premios da Música Martín Códax en 2016 e premiado na II edición do Festival Territorio Violeta na Feria de Teatro de Ciudad Rodrigo no 2018. Ademáis de vocalista e percusionista na banda de Budiño, do Coro Encaixe e Guadi Galego. Nos últimos anos veu colaborando ca Real Filharmonía de Galicia con traballos de actriz e narradora como o destacado concerto de reis A bela dormente de Chaikovski ou A paixón de Simone de Kaija Saariaho.

Rosana Orsini, soprano

Rosana Orsini naceu en Vitória (Brasil) e licenciouse en Canto Lírico pola Universidade Federal de Minas Gerais. En 2020 trasladouse a Nova York, onde estudou con Lynn Owen na Manhattan School of Music (Máster en Canto). Dous anos máis tarde, Orsini trasladouse a Londres, onde obtivo un Diploma de Posgrao en Interpretación Vocal Lírica pola Royal Academy of Music, onde estudou con Diane Forlano.

Profundamente interesada na interpretación históricamente informada da música antiga, formouse con Antonio Florio no Conservatorio di San Pietro a Majella de Nápoles, Italia, e con Eduardo López Banzo no Curso Internacional de Interpretación Vocal Barroca de León.

Orsini actuou como solista con diversas orquestras en Brasil, Estados Unidos, Portugal, España, Inglaterra, Italia, Eslovaquia e República Checa, nos máis prestixiosos teatros e festivais internacionais de música como o Stavovské Divadlo (Praga – CZE), Teatro Municipal do Rio de Janeiro (BRA), Palácio das Artes (Belo Horizonte – BRA), Greenwich National Gallery of Art (New York – EE. Island Guitar Festival (New York – USA), Aste Nagusia (Bilbao – ESP), Panama Early Music Festival (Panamá City – PAN), Espazos Sonoros (Galicia – ESP), Scarlatti Lab Barocco (Naples – ITA), Eurovia – Festival Internazionale di Venezia (ITA), Estoril / Lisbon International Festival (PRT), etc.

20 de maio 2025

52 Semana de Música do Corpus – Festival Cidade de Lugo

Martes, 20 de maio de 2025  – Círculo das Artes de Lugo, 20:30 h

 

La Spagna

Jiayu Jin, soprano

Alejandro Marías, dirección

Sabina Colonna Preti, lirone
Jorge López-Escribano, clave e órgano
Ramiro Morales, archilaúd
Manuel Vilas, arpa doppia
Alejandro Marías, viola da gamba e dirección

Clara Marías, asesoramento literario e traducións

 

 
 

 

 

 

Co apoio de:

 

 

Lamenti di donna

Programa: 

Giacomo Carissimi (1605 – 1674)

   Deh, memoria

Anónimo (Roma, s. XVIII)

   Passacagli

Claudio Monteverdi (1567 – 1607)

   Lamento di Arianna, SV 22 – Lasciatemi morire

Bellerofonte Castaldi (c.1581 – 1649)

   Arpeggiata al mio modo

   Lettera d’Heleazaria Hebrea a Tito Vespasiano

Bartolomé de Selma y Salaverde (c.1595 – post.1638)

   Susanna passeggiata

Barbara Strozzi (1619 – 1677)

   L’Eraclito Amoroso

Johann Caspar Kerll (1627 – 1693)

   Passacaglia en re menor

Giacomo Carissimi

   Lamento in morte di Maria Stuarda

 


Lamentti di donna 

 Seis mujeres con distintos roles y en situaciones diferentes (la enamorada anhelante, la amante traicionada, la reina condenada, la doncella acosada, la princesa abandonada y la madre caníbal) claman sus lamentos ante la melancolía, la traición, la injusticia, la lujuria, el abandono y el arrepentimiento.

En lo musical, estamos ante uno de los momentos más fascinantes de la historia, aquel en que la palabra toma el poder sobre la música para dotarla de la capacidad de emocionar. Los compositores se someten a los poetas y, con la ayuda de la retórica y bajo la influencia del Manierismo, ilustran el texto logrando que la música despierte en el oyente los mismos afectos que la palabra, incluso –y he aquí la magia– desprovista de ella.

Giacomo Carissimi ha pasado a la historia por ser uno de los padres de la cantata y del oratorio, dos de los géneros vocales más importantes del Barroco. Si este hecho ya sería suficiente para lograr una gran influencia entre los compositores de su época, su entrega a la docencia hizo que encontremos entre sus discípulos a algunos de los más célebres compositores del siglo XVII. Ejerció desde 1629 hasta su muerte como maestro de capilla en el Collegio Germanico e Hungarico de Roma, un seminario jesuita para jóvenes de habla alemana, cuyo primer antecesor fue Tomás Luis de Victoria. De personalidad noble y austera, y con cierta inclinación a la melancolía, su reconocimiento era unánime. Llama poderosamente la atención el hecho de que nunca quisiera abandonar su puesto, pese a las repetidas invitaciones a trabajar en Bruselas para el archiduque Leopoldo Guillermo de Habsburgo o la acaso aún más tentadora oferta de suceder a Monteverdi al frente de la basílica de San Marcos de Venecia. Por si esto fuera poco, fueron muchos los alumnos privados a los que atendió, entre los que figuran nombres de la talla de Johann Caspar Kerll o Marc-Antoine Charpentier. Sí accedió, no obstante, a trabajar para otras personalidades, con la condición de no abandonar Roma. De hecho, probablemente debamos a su trabajo para la reina Cristina de Suecia la existencia de las dos cantatas incluidas en este programa.

Si bien Carissimi se esforzó notablemente por dejar su impronta en sus numerosos alumnos, lo cierto es que una parte importante de su obra nos ha llegado a través de fuentes de dudosa fiabilidad, fruto, en parte, de su fama, que hacía tentadora la proliferación de apócrifos. La cantata “Deh, memoria” procede de un manuscrito de la última década del siglo XVII con arias para soprano de diversos autores, conservada en la Biblioteca Vaticana, mientras que el “Lamento sulla morte de Maria Stuarda” está en la Biblioteca del Real Conservatorio de Bruselas, en un manuscrito con la indicación «Copié par M. Manuel Garcia pour moi au British Museum». Hasta el momento no hemos sido capaces de recabar más datos, pero parece que se trata del gran cantante y compositor sevillano, si bien resulta sorprendente que el RISM no recoja como fuente anterior la mencionada partitura del Museo Británico.

Se nos antojaba imprescindible la presencia de Monteverdi en un programa protagonizado por Carissimi, ya que es inevitable fantasear con cuál habría sido el devenir de la música véneta si Carissimi hubiera aceptado el puesto de maestro de capilla tras la muerte del compositor del “Lamento d’Arianna”. De igual manera, se nos antoja adivinar cuánta influencia de su maestro en Roma puede haber en la inspirada pasacalle de Johann Kaspar Kerll.

Una obra singular dentro de este concierto es la disminución “Susana Passeggiata” del bajonista conquense Bartolomé de Selma y Salaverde. Compuesta sobre la canción “Susanne un jour” de Orlando di Lasso, describe con una precisión asombrosa no solo cada palabra del texto, sino todos y cada uno de los afectos que invaden a la protagonista, desde el rubor a la determinación pasando por la repugnancia, el miedo o la angustia. Esta “canción sin palabras” es un ejemplo brillante de cómo la música adquirió en la Italia del Seicento la capacidad de describir emociones. Hemos querido incluir este poema entre los textos “cantados” con la confianza de que el lector y oyente curioso sabrá reconocer cada verso en la interpretación de esta obra instrumental.

Como el de Selma, los nombres de Barbara Strozzi y Bellerofonte Castaldi no guardan una relación directa, que sepamos, con Carissimi, pero hay motivos musicales y literarios de sobra para hacerlos convivir en este concierto que pretende una cosa por encima de todo: conmover.

        Alejandro Marías

 

Jiayu Jin, soprano

Jiayu Jin graduouse no Conservatorio Giuseppe Verdi de Milán en 2021, obtivo as máximas notas e unhas honras de primeira clase.

Especializada no canto barroco, actuou como solista en importantes festivais de música, entre eles o Rome Barocco Festival, o Bremen Musikfest e o Naples Sacred Music Festival, e colaborou con renombradas orquestras como La Risonanza e Europa Galante.

En 2023, recibiu o dobre recoñecemento ao gañar o Premio Especial e o Premio «La Spagna» no concurso internacional de canto barroco, o Concurso Cavalli-Monteverdi, de Cremona.

La Spagna

O conxunto La Spagna, que toma o nome dunha das melodías máis famosas do Renacemento, foi fundado por Alejandro Marías en 2009, reunindo algúns dos máis destacados músicos historicistas da súa xeración. Cun formato moi flexible, ten tanto aspecto de cámara como orquestral, interpretando ópera e oratorio xunto a solistas e directores invitados. Os estilos que abarca La Spagna van dende o Renacemento ata o primeiro romanticismo —con algunhas incursións na música do século XXI— aínda que a maior parte da súa actividade céntrase no barroco. Esta diversidade xira sempre arredor dun mesmo principio: ofrecer unha interpretación apaixonada, fiel e sincera, respectando a perspectiva histórica e social de cada repertorio. Desde o lanzamento do seu álbum A Tribute to Telemann, La Spagna gravou o traballo de viola da gamba Jacques Morel (Brilliant Classics), Las Siete Palabras de Haydn-Barbieri, Noche Oscura e Sopra La Spagna. Recentemente, actuou en varios países de Europa e América, en salas como o Auditorio Nacional de Música, a Ópera de Copenhague, o Palacio Real, o Congreso dos Deputados, e en moitos dos principais festivais de España. Foron o grupo seleccionado para conmemorar o 250 aniversario da recepción dos Stradivarius do Cuarteto Real, cun concerto gravado por RTVE no que tiveron o privilexio de tocar os instrumentos.

Alejandro Marías, viola da gamba e dirección

Nacido en Madrid no seo dunha familia de artistas e intelectuais, Alejandro Marías soubo desde moi cedo que a súa vocación era ser músico. Comezou os seus estudos con Enrique Correa e María de Macedo e obtivo os Graos Superiores de Violonchelo e Viola da Gamba no Real Conservatorio Superior de Música de Madrid. Trasladouse a Francia para especializarse na interpretación historicista de repertorios clásicos e románticos e posteriormente a Suíza, onde estudou, na Haute École de Musique de Genève, os Masters en Concerto en Violonchelo Barroco e Viola da gamba, con Bruno Cocset e Guido Balestracci, respectivamente. Recibiu clases de violonchelistas como Christophe Coin, Anner Bylsma ou Jaap Ter Linden e de gambitistas como Wieland Kuijken, Jordi Savall e Hille Perl.

Alejandro Marías é profesor de viola da gamba e violonchelo barroco no Conservatorio Superior de Música de Sevilla, director artístico do conxunto La Spagna, membro do Cuarteto Francisco de Goya, e colaborador de grupos como Zarabanda, Forma Antiqva e Accademia del Piacere. Actuou con orquestras como a Helsinki Barroque Orchestra, Les Musiciens du Louvre e a RTVE Orchestra. E con directores como Philippe Herreweghe, Marc Minkowski, Ton Koopman, Bruno Weil, Sigiswald Kuijken, Hervé Niquet ou Enrico Onofri.